|
Mali Analiz Çeşitleri
MALİ ANALİZ TÜRLERİ
3.1.Kapsamına Göre Mali Analiz Türleri 3.1.1.Statik Analiz 3.1.2.Dinamik Analiz 3.2.Analizi Yapanın Durumuna Göre Mali Analiz Türleri 3.2.1.İç analiz 3.2.2.Dış analiz 3.3.Amacına Göre Mali Analiz Türleri 3.3.1.Yatırım analizi 3.3.2.Kredi analizi 3.3.3.Yönetim analizi I- FİNANSAL ANALİZ TÜRLERİ Finanssal tablolar üzerinde yapılacak analizler değişik açılardan bölümlenebilir: 1- Analizin yapılması amacına göre, 2- Analizin kapsamına veya yapılış biçimine göre, 3- Analiz yapacak olan şahıslara göre, MALİ ANALİZİN AMACINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Finanssal tabloların analizi, işletme ilgililerinin amaçlarına göre değişik açılardan yapılmaktadır. Analizin yapılması amacına göre, analiz türleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar; Yönetim Analizleri, Kredi Analizleri Yatırım Analizleri YÖNETİM ANALİZLERİ Yönetim analizi; yönetim işleyişinin yerine getirilmesinde alınacak kararlara dayanak oluşturmak üzere, işletme yönetimi için yapılan analizdir. Yönetim analizinin yapılmasında, her türlü finanssal tablo ve dokümandan yararlanılır. Bu analizde amaç; Yönetime, işletme ile ilgili çeşitli konularda gerekli verileri vermek ve alacakları kararlara ışık tutmaktır. Bu nedenle, analizin ortak noktası, işletme faaliyetlerinin planlanan amaçlar doğrultusunda yürütülüp yürütülmediğinin incelenerek, aksaklıkların saptanması ve gerekli düzeltmelerin zamanında yapılarak, faaliyetlerin belirlenen amaçlar doğrultusunda yürütülmesidir. Finanssal tabloların analizi ile, geçmişteki ve mevcut durumun değerlendirilmesi yapılarak, işletmenin belirlenen amaçlara ulaşıp ulaşmadığı saptanabilmekte ve işletme faaliyetlerinin başarı derecesi ölçülmektedir. Yönetim, geçmiş bilgileri değerlendirerek gelecek için daha uygun kararlar alabilme olanağını elde etmektedir. Ayrıca;Kararların uygulaması sırasında düzenlenecek finanssal tablolar yardımı ile aksaklıklar saptanabilmekte ve gerekirse kararların düzeltilmesi suretiyle, yürütmenin her evresinde doğru ve düzeltici kararlar alma olanağı elde edilmektedir. Yönetim; Finanssal tabloların analizi suretiyle - Ulaşmış olduğu sonuçları, - Gelecekteki beklentileri, - İşletmenin içinde bulunduğu sektördeki değişmeleri, - İşletme ile ilgili yasal değişimleri ve - Genel ekonomik durumu da göz önünde bulundurmak suretiyle değerlendirmekte ve varmış olduğu sonuçlara göre gelecek için, planlar yapmakta, hedefler saptamaktadır. Aynı biçimde yönetim, finanssal tabloların analizi suretiyle,işletme bölümlerinin verimlilik ve karlılık durumlarının değerlemesini yapabilmektedir. Diğer taraftan borçların zamanında ödenmesi, işletmenin nakit durumunun, borçlanma ve borç ödeme gücünün yeterli bir düzeyde tutularak sağlam bir finansman politikasına sahip olunmasına yine finanssal tablolar analizleri yardımcı olmaktadır. Özetle finanssal tablolar analizi suretiyle elde edilen veriler; İşletme yönetiminin, yönetim işlevini yerine getirirken, işletmeyle ilgili olarak alacağı kararlarda temel bazı oluşturmaktadır. KREDİ ANALİZLERİ İşletmenin finansman durumu ile borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizlerdir. Kredi analizleri, işletmeye kredi verenler veya verecek olanlarla, işletmenin finansman yöneticileri tarafından yapılmaktadır. Kredi analizlerinde amaç, işletmenin borç ödeme yeteneğini ölçmek ve borçların zamanında ödenip ödenmeyeceğini araştırmaktır. Gerek işletmeye kredi sağlayan finansman kuruluşları, gerekse işletmeye kredili mal satan diğer işletmeler; İşletmeye verecekleri borcun tutarı, vadesini ve teminat olarak isteyecekleri karşılıkların, risk durumuna göre tutarlarını saptayabilmek için, kredi analizlerine başvururlar. Kredi analizlerinde; - İşletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçları arasındaki ilişkiler, - Dönen varlıkların dağılımı, - Sermaye yapısı, - Yabancı kaynak-öz kaynak oranı, - Duran varlıkların yapısı ve bunların finanse edildikleri kaynağın türü ve niteliği, bilançolardan yararlanarak analiz edilmektedir. Ayrıca, gelir tablosu verilerinden yararlanarak - İşletmenin karlılık durumu, - Alacakların devir hızı, - Stokların devir hızı gibi kriterler ve yöneticilerin yetenekleri, kurumun saygınlığı, ekonomik durum, sektördeki değişmeler gibi faktörler de kredi analizlerinde dikkate alınmaktadır. · Kısaca Kredi Analizlerinde 5k Kuralı olarak bilinen kıstaslar esas alınır; Kapital, Kazanç, Kefalet, Kapasite, Karakter YATIRIM ANALİZLERİ İşletmeye ortak olanlar ve ortak olmayı düşünenler ile, işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan veya sağlayacak olanlar tarafından yapılan analizdir. Başka bir anlatımla, işletmeye yatırım yapan veya yapmayı düşünenlerce; işletmenin kazanma gücünün, devamlılığının, yatırımın emniyetinin ve karlılık durumunun analiz edilmesidir. Yatırım analizlerinde; ortaklar ve ortak olmayı düşünenler, işletmenin mevcut ve gelecekteki kazanma gücü ile dağıtacakları kar payları ve hisse senetlerinin değerlerindeki değişmeleri araştırmaktadır. Diğer taraftan, işletmenin tahvillerini satın alıp işletmeye uzun vadeli kredi sağlayanlar ile tahvil satın almayı düşünen yatırımcılar; Yatırımlarının faiziyle birlikte kendilerine zamanında geri ödenip ödenmeyeceği konusu ile ilgilenmektedirler. Bu nedenle işletmenin kazanma gücü ve karlılık durumundaki gelişme ile finansal durumundaki değişmenin analizi bu grup içinde büyük önem taşımaktadır. İşletmenin birbirini izleye dönemlerine ilişkin finanssal tablolarında yer alan kalemlerin, incelenerek göstermiş oldukları eğilimlerin saptanmasıdır. Dinamik analizde; İşletmenin, içinde bulunulan dönemle geçmiş dönemlerine ilişkin finanssal tabloları karşılaştırılarak incelenmekte ve zaman içinde işletmenin göstermiş olduğu değişme saptanmaktadır. Bu analiz, işletmenin aynı sektördeki diğer işletmelerle karşılaştırılması suretiyle de daha geniş bir biçimde yapılabilmektedir. böylece işletmenin benzer alanda faaliyet gösteren işletmeler karşısındaki durumu ortaya konabilmektedir. ANALİZİ YAPACAK OLAN ŞAHISLARA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Analiz türleri analiz yapacak olan şahısların işletme içinde olup olmamasına göre bölümlendiğinde 1- Dış Analiz 2- İç Analiz DIŞ ANALİZ İşletmeyle ilişkisi bulunan üçüncü kişilerin, işletmenin yayınlanmış olduğu raporlardan yararlanarak yaptıkları analizdir. Bu analiz türünde, analizi yapan kişiler işletmenin bünyesinde değildirler. Bunlar işletmenin tamamen dışındadırlar. Bu bakımdan analizi yapanlar yalnızca işletmenin yayınlamış olduğu raporlar ve vermiş olduğu bilgilerle yetinmek zorundadırlar. İÇ ANALİZ Yöneticiler, muhasebeciler, iç denetçiler gibi işletme içinden olan kimselerin yapmış oldukları analiz türüdür. İç analizde, analizi yapan kişiler işletme kadrosunda olduklarından, işletmenin bütün finanssal tablo ve mali verilerinden yararlanabilmektedirler. II- FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ Belirli özellikleri taşıyacak biçimde düzenlenen finanssal tablolar; Çeşitli göstergeler, ölçüler kullanılarak veya karşılaştırmalar yapmak suretiyle analiz edilmekte ve işletmenin finanssal durumu, karlılığı, verimliliği gibi konular değerlendirilmektedir. Çeşitli analiz tekniklerinden yararlanmak suretiyle, işletmenin karlılık durumunun yeterli olup olmadığı, borç ödeme yeteneğinin mevcut olup olmadığı, gerek kısa gerekse uzun vadeli borçların zamanında ödenip ödenmeyeceği, varlıkların kullanılış biçimlerinin verimli olup olmadığı gibi konular saptanmaya çalışılır ve işletmenin zaman içinde göstermiş olduğu değişim analiz edilir. Finanssal tabloların analizlerinde kullanılan teknikler 1. Karşılaştırmalı Tablolar Analizi ( Yatay Analiz) 2. Yüzde yöntemi ile analiz (Dikey Analiz) 3. Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (Trend Analiz) 4. Oran Yöntemi İle Analiz (Rasyo Analiz) 1-YATAY ANALİZ ( KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ) Karşılaştırmalı tablolar analizi, bir işletmenin iki veya daha fazla dönemlerine ilişkin finanssal tablolarının, birbirini izleyen dönemler bakımından karşılaştırmalı olarak düzenlemesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş olduğu değişikliklerin incelenerek değerlendirilmesidir. Karşılaştırmalı tablolar analizi yöntemi, dinamik bir analiz türü olup, bu yöntemde finanssal tablolardaki kalemler ve hesap grupları yıllar itibariyle karşılaştırılmakta ve öngörülen değişiklikler incelenmektedir. Böylece bu analiz tekniği ile işletmenin zaman içinde göstermiş olduğu gelişme saptanabilmektedir. Finanssal tabloların karşılaştırılmasıyla işletmenin geçmişteki ve bugünkü durumu görülerek aradaki farklar saptanmakta ve bu bilgiler ışığında gelecekte oluşacak gelişmeler öngörülmektedir. Bir işletmenin cari yılına ait mali tablolar, diğer işletmelerin aynı dönemine ait mali tabloları ile karşılaştırılabilir. Bu, işletmenin benzer işletmelere göre başarısını değerlendirmeye yönelik bir analiz çalışmasıdır. Karşılaştırmalı tablolar analizinde beklenen yararın sağlanabilmesi için, - Karşılaştırmaya esas alınan dönemlerin ayni uzunlukta olması, - Tablonun içerdiği bilgilerin aynı muhasebe kuram ve ilkelerine göre belirlenmiş olması ve - Rakamların enflasyonun etkisinden arındırılarak birbiri ile karşılaştırabilir olması gerekmektedir. a-Karşılaştırmalı Mali Tabloların Düzenlenmesi Karşılaştırmalı bilânço ve gelir tabloları, işletmenin birden fazla faaliyet dönemine ait bilanço ve gelir tablosu bilgilerinin yan yana yazılarak karşılaştırılmaları şeklinde düzenlenir ve mali tablo kalemlerinde meydana gelen artış ve azalışlar tutar ve yüzde olarak hesaplanır. DEĞİŞİM TUTARI = Y2–Y1 DEĞİŞİM YÜZDESİ= (( Y2-Y1 )/Y1)X 100 b-Karşılaştırmalı Mali Tabloların Yorumlanması Mali analizin birinci aşamasını mali tablolardan yararlanarak gerekli bilgileri üretmek,ikinci aşaması ise söz konusu bilgileri rapor haline getirmek ve yorumlamaktır. 2-DİKEY ANALİZ (YÜZDE YÖNTEMİ İLE ANALİZ) Dikey yüzde analizi ile mali tablolarda bulunan bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü irdelenir. İlgili Kalem Verisi DİKEY YÜZDE = -------------------------- X 100 Baz Alınan Kalem Verisi Mali tabloların dikey yüzde yöntemi ile düzenlenmesinde mali tablo toplamı ( Gelir Tablosunda NET SATIŞLAR TOPLAMI ) Yüz ( 100 ) kabul edilir ve her bir mali tablo kaleminin toplam içindeki yüzde payı hesaplanmak sureti ile mali tablo yüzdelerle ifade edilir.Bu düzenleme mali tablo analizinde mutlak rakamların doğurduğu sakıncaları ortadan kaldırır. Bu yöntem ile tek bir döneme ait mali tablolar analiz edilebileceği gibi birden fazla dönemin mali tabloları da analiz edilebilir.Bu nedenle hem statik hem de dinamik analiz niteliğindedir. Dikey yüzdeler yöntemi ile yapılan analizler,işletmeler arası karşılaştırmalar veya işletmenin sektör içindeki yerini belirleme açısından veya işletmenin mali yapısında meydana gelen değişiklikleri izleme açısından yararlı bir araç niteliği taşır. Dikey yüzdeler yöntemine göre düzenlenmiş mali tablolar, farklı büyüklükteki işletmeler arası karşılaştırma için ortak baz oluştururlar. Bu yöntemle,işletmenin mali tabloları rakip işletmelerin mali tabloları ile karşılaştırılabilir. 3- TREND ( EĞİLİM YÜZDELERİ ) ANALİZİ Bu yöntemde, mali tablolarda incelenecek dönemlere ait bir yıl esas alınır.Bu yıla ait tutarlar 100’e eşit kabul edilerek,diğer dönemlere ait değerler esas alınan yılın aynı değerleri ile karşılaştırılarak yüzde yöntemine göre oranlanır. Bu şekilde, finanssal tablolarda yer alan kalemlerin dönemler arasında göstermiş olduğu artış veya azalışlar tespit edilerek, bu değişikliklerin esas alınan yıla göre oransal önemleri ortaya konulur. İşletmelerin bilançoları eğilim yüzdelerine göre analiz edilirken,her bilanço kaleminin esas alınan yılın aynı bilanço kalemine göre göstermiş olduğu eğilim tespit edilir. Gelir tablolarının,eğilim yüzdelerine göre analizi de aynen bilançoda olduğu gibi olacaktır. İlgili Kalem Cari Yıl Verisi TREND YÜZDESİ = --------------------------------------------------- X 100 İlgili Kalem Baz Alınan Yıl Verisi Analizin anlamlı olabilmesi için temel olarak seçilen yılın her bakımdan işletme faaliyetlerini yansıtacak normal bir yıl olması gerekir. Eğilim yüzdeleri hesaplanacak dönemin analizinden beklenen yararın sağlanabilmesi için mümkün olduğu kadar uzun bir süreyi kapsaması gerekir. Sadece birkaç yıldaki eğilime bakarak sağlıklı karar vermek mümkün değildir. Eğilim yüzdeleri analizinin uygulanmasında; *-Baz Yıla Göre Trend Hesaplanması: Eğilim yüzdelerinin hesaplanmasında baz yıl yöntemi benimsendiğinde genel ekonomi ve işletme bakımından normal tamamlanmış bir yıla ait mali tablolar baz olarak alınır ve bu yılın bütün rakamları ‘100’ kabul edilir. Diğer yıl kalemlerindeki değişimler baz yıla göre hesaplanır. *-Bir Önceki Yıla Göre Trend Hesaplanması: Bu hesaplama şeklinde mali tablo kalemlerindeki değişim daima bir önceki döneme göre hesaplanır. Bu yöntemde bir önceki yılın bütün rakamları ‘100’ kabul edilir. |
ANASAYFA | HAKKIMDA | FORMLAR | FAYDALI LİNKLER | PRATİK BİLGİLER | SORGULAMALAR | HESAPLAMALAR | İLETİŞİM
© 2012 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Temel Karaman
|
AKALIN MEDIA |