|
Denetim ve Kanıt
Denetim kanıtlarını hazırlandıkları kaynağa göre iç ve dış kanıtlar,elde edildikleri ortama göre de “işletmenin muhasebe kayıt ortamında elde edilen kanıtlar” ve “destekleyici kanıtlar” şeklinde sınıflandırılabiliriz.
İşletmenin içinde düzenlenen kanıtlara iç kanıtlar denir.Bir işletmedeki tüm muhasebe kayıtları ve mal sipariş pusulaları buna örnek olarak gösterilebilir.Dış kanıtlar , denetçi soruşturmaları ve mutabakatlar gibi işletme dışında düzenlenen kanıtlardır.Genel olarak dış kanıtlar iç kanıtlara oranla daha güvenilir ve inandırıcıdır “Muhasebe kayıt ortamından elde edilen kanıtlar “denetçinin işletmeye gittiğinde hazır bulduğu kanıtlardır.İşletmenin finansal tablolarının doğruluk ve güvenilirliğini doğrudan araştırmak için toplanır.Çünkü işletme içindeki muhasebe kayıt ortamı işletmede varolan muhasebe bilgilerinin tümünü ifade eder. Ve finansal tabloların temelini oluşturur. örnek ,defteri kebir, yevmiye defteri,hesap planı, muhasebe yönetmeliği Ancak bu kanıtlar üzerinde işletmenin etkisi önemli düzeyde olduğundan güvenilirlikleri sınırlıdır. ”Destekleyici kanıtlar”;denetçinin muhasebe ortamı dışında elde ettiği ve kayıt ortamında elde edilen kanıtları desteklemekte kullandığı kanıtlardır.Bunlar muhasebe kayıt ortamından elde edilen bilgilerin güvenilirliğini araştırmak için toplanır. Destekleyici kanıt. bir bölümü işletmenin içinden elde edilirken önemlice bir bölümü işletmenin dışından elde edilir. Destekleyici kanıtlara örnek olarak ; çek, fatura, sözleşme, gen.kur., işletme içindeki veya dışındaki kişi ve kurumların yazılı bildirimleri ve doğrulamalar verilebilir. KANIT TOPLAMA Yeterli sayı ve nitelikte kanıt elde etmek isteyen denetçi ,muh. kayıt ortamındaki bilgilerin toplanması için geleneksel denetim tekniklerine başvuracaktır.Geleneksel denetim teknikleri denetim yöntemleri ve denetim işlemlerinden oluşmaktadır.Bunlar genel olarak muh. kayıt ortamında varolan bilgilerin denetiminde izlenecek yolu belirlemektedir. Destekleyici kanıt. toplanmasında ise geleneksel denetim teknikleri yanında başka denetim tekniklerinden de yararlanılır. DENETİM YÖNTEMLERİ Şekli -Maddi Denetim Şekli den.,bir uygunluk denetimi olup bu den. ile işletmede kıymet hareketi doğuran olayların belgelere dayalı bir şekilde muhasebe kayıtlarına yansıtılıp yansıtılmadığı ve muhasebenin genel kabul görmüş muh. ilkeleri ile yürürlükteki yasaların öngördüğü şekil şartlarına uygun tutulup tutulmadığı üzerinde durur. Diğer bir deyişle defter ve belgelerin belirlenmiş şekli kurallara uygunluğu araştırılır. Maddi denetimde ise,işletmeye ait kıymetlerde değişiklik doğuran işlemlerin gerçeğe ve amaca uygun olup olmadığı ve bunların defter ve hesaplara;belgelere ve değerleme ölçülerine uygun olarak işlenip işlenmediği araştırılır. Maddi den. kayıtlara intikal ettirilen hususların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı derinlemesine incelenir. Fin. tablo kalemlerine ait tutarların değerlemesinin doğruluğu ile ekonomik açıdan anlamlılığını araştıran denetim yöntemi maddi denetimdir. Maddi den. yapılmaksızın şekli denetimle yetinilmesi halinde gerçek anlamda bir denetim yapılmış olduğundan söz etmek mümkün değildir. Genellikle faaliyet dönemi içinde yürütülen ve ön denetim olarak adlandırılan denetim şekli,yıl sonunda yapılan er vermde maddi denetim niteliğini gösterir. Aralıksız Denetim ve Örnekleme YoluylaAralıksız denetim faaliyet dönemi içindeki tüm kayıt ve belgelerin tek tek gözden geçirilerek incelenmesidir.Aralıksız denetim çok küçük şirketler için nadiren başvurulan bir denetim yöntemidir. Den. konu işlemlerin yoğunluğu ve sayısı denetçiyi örnekleme yoluyla denetim yöntemini tercihe zorlar.Bu yöntemde muh. belge ve kayıtlarının tümü değil belirli ölçütlere göre seçilen bir kısmı denetlenir. Den. prosedürlerinin ana kütleyi oluşturan birimlerin bir kısmına uygulanması işlemine örnekleme yöntemi denir. Diğer bir ifadeyle;bir ana kütleden alınan örnek birimlerin incelenmesiyle elde edilen sonucun ana kütleye yaygınlaştırılması işlemine örnekleme denir.Örnekleme çalışmaları iradi örnekleme yöntemi ve istatistiki örnekleme yöntemi olarak iki farklı biçimde yapılabilmektedir. İradi örnekleme yöntemi, denetim prosedürlerinin uygulanacağı örnek birimlerinin, denetçinin iradesi doğrultusunda belirlenmesi işlemidir.Örn,bir ana kütle içersinde sadece belirli tutarı geçen birimlerin incelenmesi gibi. İradi örnekleme yöntemi, istatistik ve mat temellere dayanmadığından, ana kütleyi temsil eden bir örnek büyüklüğünün belirlenmesi oldukça güç olmaktadır. Ayrıca yöntemin şu sakıncaları bulunmaktadır. - Denetçi yüklendiği risk nispetini ölçememektedir. - Hata durumunda kendini savunamamaktadır. - Denetçi iradesini kullanmadığından, taraflı davranması tehlikesi bulunmaktadır. İstatistiki örnekleme yöntemleri ile ; - Duruma en uygun örnek büyüklüğü belirlenebilmektedir. - Arzu edilen güvenlik derecesi ve hata payı ortaya konulmaktadır. - Sonuçlar bilimsel olarak savunulabilmektedir. - Örnekleme hatası tahmin edilebilmektedir. -Zaman ve maliyet tasarrufu . Muhasebe denetimde kullanılan istatistiki örnekleme yöntemleri, kullanılan test türüne göre; ana kütle birimlerinin nitel ve nicel özelliklerine göre seçilmektedir. Nitel özellik, bir muhasebe ana kütle biriminin sahip olduğu veya olmadığı özelliktir.Örneğin bir belgede yetkili imzanın bulunması veya bulunmaması gibi, şekle yönelik özelliklerdir. Bu nedenle tutarlarla değil oranlarla ifade edilirler. Nicel özellik ise, bir muhasebe ana kütlesinde bulunan ve sayı ve tutarla ifade edilen özelliklerdir.Örneğin kasada bulunan para miktarı, alacakların parasal bakiyesi gibi. İleriye Doğru Denetim-Geriye Doğru Den. İleriye doğru denetim incelemenin belgelerden defter kayıtlarına (yevmiye defteri,büyük defter ve yardımcı defter) ve finansal tablolara (bilanço,gelir tablosu) doğru bir sıra izlenerek yapıldığı denetimdir.Geriye doğru denetim ise inceleme yönünün finansal tablolardan defter kayıtlarına ve muhasebe belgelerine doğru olduğu bir denetim tarzıdır.Denetçiler tarafından daha çok tercih edilen yöntem,sonuç ve sonucun meydana gelişinin incelendiği ve işin kaynak noktasına kadar gidildiği geriye doğru denetimdir.Denetimde her iki yönteminde birlikte kullanıldığı ancak kayıtların düzenli olup olmadığının tespiti veya bir yolsuzluğun ortaya çıkarılması için ileriye doğru denetimin yeğlenmesi gerektiği unutulmamalı. Doğrudan Denetim / Dolaylı Denetim Doğrudan denetim , her bir muhasebe işleminin ayrı ayrı ve doğrudan doğruya incelendiği bir yöntemdir.Bu yöntem işin yinelenmesinden başka bir şey değildir.Denetçi işletmede kıymet hareketi doğuran her bir olayı ayrı olarak ele alır ve kayıtlara doğru geçirilip geçirilmediğini,değerlemenin doğru yapılıp yapılmadığını ve kapanış hesaplarına doğru bir şekilde yansıtılıp yansıtılmadığını tek tek inceler. Dolaylı den. ise, birbirleri ile yakın ilişki içindeki hesaplar arasında toplam karşılaştırmaları yaparak ,bunlar arasında uygunluk araştıran bir denetim yöntemidir.Dolaylı den.,faaliyet sonuçlarının toplamından hareket ederek bazı sonuçlara ulaşılması şeklinde ortaya çıkar.Örnek ,gerçekleşmiş satışlar ile tahsil edilen katma değer vergisi arasında bir ilişkinin aranması ve tutarların doğruluğunun kabataslak bir biçimde ortaya konmasını gösterebiliriz.Dolaylı denetimin amacı,aralarında iktisadi ilişkiler bulunan çeşitli tutarların karşılaştırılması yoluyla denetçiye iktisadi bütünün doğruluğu hakkında bir fikir vermesidir. |
ANASAYFA | HAKKIMDA | FORMLAR | FAYDALI LİNKLER | PRATİK BİLGİLER | SORGULAMALAR | HESAPLAMALAR | İLETİŞİM
© 2012 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Temel Karaman
|
AKALIN MEDIA |