|
Denetim Riskleri
Denetim riski, mali tablolarda önemli yanlışlıklar olduğu halde, denetçinin mali tabloların doğru olarak sunulduğu sonucuna varması ve mali tablolar hakkında olumlu görüş bildirmesi olasılığıdır.
Denetçi yapacağı denetim de her iki riskle de karşı karşıyadır. Özellikle işletme riski, iyi bir denetim çalışması yapılsa da karşılaşılabilecek bir risktir. Bu risklerin tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmayacağından denetçilerden “denetim riskini” en aza indirmeleri beklenmektedir. Denetim riskini azaltan unsur denetimin güvenilirliğidir. Denetim Riskinin Denetim Sürecindeki Yeri ve Önemi Denetçi için esas olan, denetim riskini mümkün olan en düşük seviyede olacak şekilde denetimi planlamaktır. Denetçi, denetim riskini önemlilikte olduğu gibi hem nicel hem de nitel faktörlerin etkisinde belirler. Denetçi mümkün olduğu kadar denetim riskini kabul edilebilir en düşük düzeyde belirlemesi gerekir. Denetçi, görüşünden ne kadar emin olmak isterse denetim riskini o kadar düşük belirleyecektir. Bir başka deyişle “güvenilirliği artıracaktır” Mesela denetçi görüşünden %99 emin olmak istiyorsa denetim riski %1, % 95 emin olmak istiyorsa denetim riskini %5 olarak belirleyecektir. Fakat denetçinin denetim riskini bu kadar kesin sınırlarla belirlemesi her zaman pek mümkün değildir. Yani yüzde olarak ölçmek pek mümkün değildir. Onun yerine denetim riski için çok yüksek, yüksek, orta, düşük, çok düşük gibi veyahut %10’luk adımlı bir ölçek kullanılabilir. Yapısal Risk (Doğal, Asıl Risk) İç kontrolü oluşturan politika ve prosedürlerin olmadığı varsayıldığında belli yapısal ve çevresel özellikleri nedeniyle hesap kalanlarının önemli yanlışlıklardan etkilenebilirliğidir. Örneğin: Kasadaki naktin hırsızlıktan etkilenme derecesi, her hangi bir maddi duran varlığa göre daha fazladır. Denetçi yapısal risk üzerinde bir kontrol sağlayamaz. Denetçiler bu riskin önemini/düzeyini belirlemeye çalışırlar. Yapısal risk her hesap için aynı düzeyde kabul edilmemektedir Yapısal risk, denetçinin kontrolü altında olmayan ve kendi iradesiyle ile ortadan kaldıramayacağı veya değiştiremeyeceği risk unsurlarından biridir,tamamen işletmedeki mevcut durumdan etkilenir. Yapısal riski etkileyebilecek faktörler İşletmenin yapısı Yönetimin dürüstlüğü Önceki denetim çalışmalarının sonuçları Denetimin ilk olması İlgili taraflar Olağanüstü işlemler İşletmede süregelen sorunlar Personeldeki sürekli değişim Teknolojik gelişmeler Kontrol Riski İç kontrol ve muhasebe sistemi tarafından önlenemeyen veya fark edilemeyen hataların olması riskidir. Bu risk, iç kontrolün etkinliğinin bir fonksiyonudur. iç kontrol ne kadar etkin çalışırsa bu risk o kadar düşük olur. Ama hiçbir zaman kontrol riski sıfır olmaz. Bulgu Riski (Ortaya çıkartma riski) Kontrol sistemleri tarafından önlenemeyen veya bulunamayan hatalardan kalan ve denetçinin de denetim teknikleri uygulayarak ortaya çıkaramadığı hata ve hilelerden doğan risktir. Bulgu riski, denetim prosedürlerinin ve bunların denetçi tarafından uygulanmasındaki etkinliğin bir fonksiyonudur. Denetim Riskleri Arasındaki İlişkiler Bir hesabın yapısal ve kontrol riskleri ile bu hesap için denetçinin kabul edebileceği bulgu riski düzeyi arasında TERS yönde bir ilişki vardır. Belli bir denetim riski düzeyinde (yüksek, % 10 gibi) yapısal ve kontrol risklerinde azalma bulgu riskinde bir artışla dengelenebilir. Yapısal ve kontrol riskleri müşteri işletmenin koşullarıyla ilgili iken bulgu riski tamamen denetçinin kontrolündeki tek risk bileşenidir. Denetçinin denetim riski seviyesini ayarlaması tamamen bulgu riski yoluyla olabilir. Denetim Riski Modeli Denetim Riski (DR) = YR x KR X BR Denetim riski bileşenlerinin bir arada yer aldığı formüle genel olarak denetim riski modeli adını veriyoruz. Denetim riski modeli hem tüm mali tablo düzeyinde hem de hesap kalanları ve işlem sınıfları düzeyinde uygulanabilir. Denetim Riski Modeli Nasıl Kullanılır? Denetçi müşteri hakkında bilgi toplarken aynı zamanda yapısal riski ve kontrol riskini de belirler. Denetçinin denetim planlamasında kullanmak istediği denetim riski seviyesine göre de bulgu riskini yükselterek veya düşürerek ayarlar. Mesela YR= %90 KR= %70 Arzu edilen denetim riski =%5 BR = 0.05 / 0.7 x 0.9 = 0.079 olur. Denetçi denetim yordamlarını yaklaşık 0.08’i geçmeyecek şekilde tasarlaması gerekir. Bu yolla bulgu riski ve elde edilecek kanıt sayısı belirlenmeye çalışılır. Bir önceki örnekte, denetçi yapısal riski ve kontrol riskini maksimum düzeyde belirlemiş olsa idi (arzu edilen den. riski aynı); Mesela YR= %100 KR= %100 Arzu edilen denetim riski =%5 BR = 0.05 / 1.0 x 1.0 = 0.05 olur. Bulunan bulgu riski bir önceki durumdan daha düşüktür. Bu durumda denetçi daha sıkı çalışacaktır, daha fazla kanıt toplamak durumunda kalacaktır, incelemelerin büyük bir bölümünü dönem içinden dönem sonuna kaydıracaktır. |
ANASAYFA | HAKKIMDA | FORMLAR | FAYDALI LİNKLER | PRATİK BİLGİLER | SORGULAMALAR | HESAPLAMALAR | İLETİŞİM
© 2012 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Temel Karaman
|
AKALIN MEDIA |