|
Denetim İnceleme Teknikleri
FİZİKİ İNCELEME TEKNİĞİ
Denetçi belgelerin ve işletmenin kayıtlarında gösterilen fiziki kıymetlerin gerçekten var olup olmadığını fiziki inceleme yoluyla tespit eder.Bu denetim işlemi maddi varlıklar ve resmi belgeler ile sınırlıdır.Denetçi maddi varlıkları yerinde görürken bu varlıkların işletmeye ait olup olmadığını da resmi belge ve kayıtları inceleyerek doğrular. GÖZLEM TEKNİĞİ Gözlem belirli faaliyetlerin tamamlanması sırasında hazır bulunmayı ifade eder. Denetçi faaliyetlerin yürütülmesini gözlemleyerek, işlerin ne şekilde tamamlandığına tanık olur. Gözlemin konusu kişiler, işlemler ve süreçlerdir. Bu denetim işlemini uygulayan denetçi tanıklık yaptığı faaliyet hakkında görsel kanıt türünde bilgi toplar. Bu bilgi doğrudan doğruya denetçi tarafından elde edildiği için güvenilirlik derecesi yüksek bir bilgidir. Gözlem ayrıntılı bir fiziki inceleme yapılmasını gerektirmeyen bir denetim işlemidir. Gözlem tekniğini uygulayan denetçi gereğinde aynı anda sayım tekniğini de kullanmış olur. Bu anlamda sayım işlemi, gözlem işleminin önemli bir parçasını oluşturur. Sayım ile maddi varlıkların fiziki sayımı ve sıra numaralı belgelerin sayımı anlaşılmalıdır. DOĞRULAMA TEKNİĞİ Doğrulama tekniği, işletme dışındaki bağımsız kaynaklardan işletme ile ilgili konularda bilgi alma yöntemidir. Denetçi işletmede karşılaştığı bir durumu, bu durumla ilgisi olan üçüncü kişilere sorup doğrulanmasını sağlar. Bu denetim işlemi hesap bakiyelerinin ve işlemlerin maddi doğruluğunun araştırılmasında çok yaygın olarak kullanılır. Doğrulama tekniğini uygulayan denetçi “doğrulayıcı kanıt” toplar. Bu işlem yazılı soruşturma niteliğinde bir işlemdir. Gerekli koşullara uygun olarak yapıldığı takdirde, doğrulama işlemi ile toplanan denetim kanıtlarının güvenilirlik derecesi çok yüksek olur.Hangi bilginin kimden ve nasıl doğrulanacağına kararı denetçi verir. Doğrulama tekniğinde;Denetçi,işletme yönetimi ve bilgi alınacak kaynak olmak üzere üç taraf bulunmaktadır.Tekniğin uygulanma süreci aşağıdaki gibi gerçekleşir: -Denetçi doğrulatmak istediği bilgileri içeren doğrulama mektubunu işletme adına düzenler -Mektup işletme yönetimine imzalatılmak suretiyle gerekli onay alınmış olur. -Denetçi mektupları adreslerine postalar. -Yanıtın denetçiye geri gelmesi sağlanır. -Gelen yanıtlar denetçi tarafından işletmenin kayıtları ile karşılaştırılır, varsa farklar belirlenir ve incelemeye alınır. İlgili kaynaktan, bilgi isteme biçimine göre uygulanan “üç” çeşit doğrulama yöntemi vardır. OLUMLU DOĞRULAMA : Doğrulama mektubuna işletmenin kayıtlarında gözüken bilgi yazılır ve ilgili kaynaktan, bildirilen bilginin doğru veya yanlış olduğuna bakılmaksızın yanıt vermesi istenir. OLUMSUZ DOĞRULAMA : Doğrulama mektubuna karşı tarafla ilgili olarak işletme kayıtlarında gözüken bilgi yazılır ve yalnızca bu bilgi yanlış ise yanıt istenir. Karşı taraftan yanıt gelmemesi ilgili bilginin doğru olduğu anlamına gelir. BOŞ BAKİYELİ DOĞRULAMA : Doğrulama mektubuna, işletmenin kayıtlarında karşı tarafla ilgili olarak gözüken bilgi yazılmaz ve ilgili kaynaktan kendi kayıtlarında gözüken bilgi sorulur. Hangi durumlarda olumlu ya da olumsuz doğrulama tekniğinin uygulanacağı hakkında kesin bir kural yoktur. Bu konudaki karar denetçiye aittir. Ancak genel olarak; bilgi sorulan kaleme ilişkin tutarlar oldukça büyük ise ve önemli miktardaki hesabın bakiyesinde hata veya düzensizlikler beklenmekteyse olumlu (pozitif) doğrulamanın uygulanması; bilgi sorulan hesap bakiyelerinin sayısının çok fazla ve her bir bakiyenin tutarının da oldukça düşük olması ve işletmede etkin bir iç kontrol sistemi ortamının varlığı halinde olumsuz (negatif) doğrulamanın uygulanması salık verilmektedir. SORUŞTURMA TEKNİĞİ Bu denetim işlemi denetçi tarafından yapılan sözlü ve yazılı soruşturmaları içerir. Soruşturma tekniği denetim faaliyeti sırasında uygulanacak diğer özel denetim işlemlerinin türünü ve sıklığını saptayabilmek için kullanılan bir ön işlem niteliğindedir. Denetçi ilgililere sorular sorarak çalışmaların yönlendirmek için bilgi toplar. Soruşturma sırasında hangi soruların sorulacağı denetçinin öznel yargısına bağlıdır. Denetçinin soracağı her bir sorunun önemlilik derecesi farklıdır. Soruşturma sırasında sorulan sorular genel veya özel nitelikte olabilir.Örneğin; kredi politikasında geçen yıldan bu güne bir değişiklik olup olmadığı sorusu genel bir sorudur. Denetçi bu soruya alacağı yanıta göre şüpheli alacaklar karşılığı hesabının denetimine ilişkin denetim programında gerekli düzeltmeleri yapma yoluna gidebilecektir. Öte yandan; bir giderin seyahat gideri mi yoksa reklam gideri mi olduğu konusunda işletmede nasıl bir sınıflandırma politikasının izlenmekte olduğu sorusu, özel nitelikli bir sorudur. Denetçi soruşturması sırasında işletme içindeki kişilerden bilgi toplayacağı gibi, zaman zaman işletme dışındaki uzmanlardan da bilgi alma yoluna gider. Özellikle işletmenin hukuk danışmanından belirli yasal konularda bilgi alınması bir zorunluluktur. Denetçi bir dava, bir hak talebi veya bir kıymet takdiri konularında müşteri işletmenin avukatına başvurarak soruşturma yoluyla destekleyici kanıt toplar. KAYIT SÜRECİNİN İZLENMESİ TEKNİĞİ Kayıt sistemini yeniden izleme tekniğini uygulayan bir denetçi örneklemeler yoluyla kaynak belgeler seçer ve bu belgelerden hareketle muhasebe kayıt ortamında ileriye doğru giderek, o olay ile ilgili muhasebe kayıtlarının doğruluğunu araştırır. Böylece eskiden meydana gelip kayıtlara geçirilmiş bir olaya ilişkin kıymet hareketleri muhasebe sisteminde zihnen yinelenmiş olur. Bir örnek ile; satış ile ilgili bir kıymet hareketi, müşteriden sipariş mektubu alınmasından siparişin kabulü ve yollamanın yapılmasına, faturanın düzenlenerek alıcıya gönderilmesine, satış işleminin yevmiyeye ve büyük deftere kayıtlanmasına, gerekli özetlemelerin yapılarak işlemin finansal tablolara yansıtılmasına doğru bir sıra içinde izlenerek doğrulanmaya çalışılır. Bu denetim işlemi hesap bakiyelerinin doğruluğunun araştırılmasında ve işlemlerin test edilmesinde yaygın olarak kullanılır. Kayıt sistemini yeniden izleme bir işletmedeki muhasebe kayıtlarının bütünlüğünün (eksiksiz olma) ve doğruluğunun saptanmasına temel oluşturur. YENİDEN HESAPLAMA İşletmenin muhasebe sisteminde yer alan çeşitli hesaplamaların denetçi tarafından tekrar yapılması işlemidir. Amaç işlemlerin doğruluk açısından test edilmesidir. Denetçi örnekleme yoluyla seçtiği bazı işlemleri yeniden matematiksel olarak hesaplama yoluna gider. Yeniden hesaplama geleneksel denetim işlemlerinden aritmetik inceleme ile aynı nitelikte bir denetim yordamıdır.Yeniden hesaplama el ile yapılabileceği gibi, bilgisayar programlarından yararlanılarak da yapılabilir. -Yevmiye ve defter-i kebir sayfa toplamları yeniden alınır. -Amortisman ve yeniden değerleme hesaplamaları yeniden yapılır. -Envanter işlemleri ve birim maliyetler yeniden yapılır. -Ücretler brütten nete yeniden hesaplanır. -Şüpheli alacak giderleri ve karşılıkları yeniden hesaplanır. -Değerleme ve reeskont işlemleri tekrarlanır. -Ticari kâr/zarar ve mali zarar işlemleri tekrar edilir. -Vergi matrahının ve hesaplanan vergilerin hesapları yinelenir. -Yedekler yeniden hesaplanır. |
ANASAYFA | HAKKIMDA | FORMLAR | FAYDALI LİNKLER | PRATİK BİLGİLER | SORGULAMALAR | HESAPLAMALAR | İLETİŞİM
© 2012 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Temel Karaman
|
AKALIN MEDIA |