|
Denetim İşlemleri
Genel olarak denetim görüşüne varmadan denetçinin yaptığı çalışmalara denetim işlemleri denir.Geleneksel denetim işlemleri karşılaştırma,tutar aktarmalarının incelenmesi,aritmetik inceleme ve belge incelemesidir.
Karşılaştırma İşlemi Bu denetim işlemi çeşitli nedenlerle arlarında uygunluk bulunması gereken tutarlar arasında karşılaştırma yapılması esasına dayanır.Burada amaç muhasebe tekniği ve çift taraflı kayıt tutma ilkesi açısından tutarlar arsındaki eşitliğin aranmasıdır.Bir nevi uygunluk denetimi olan bu denetim işleminde toplamlar arasında karşılaştırma ve tek tek tutarlar arasında karşılaştırma yapılır. Tutar Aktarmalarının Denetimi Bu işlem karşılaştırma işlemini tamamlayan bir işlemdir.Amacı tutarların yanlış aktarılması(rakamın yanlış yazılması,rakamların yer değiştirmesi,sıfırların fazla veya eksik yazılması gibi) veya doğru tutarların ait oldukları hesaba değil de başka bir hesaba kaydedilmesi sonucu meydana gelmiş muhasebe hatalarını ortaya çıkarmaktır. Aritmetik İnceleme Aritmetik inceleme, muhasebe kayıt ortamında ve belgelerdeki toplama,çıkarma,çarpma ve bölme işlemlerindeki doğruluğun araştırılması ve bu işlemlerin yenilenmesi yoluyla gerçekleştirilen bir hesap kontrolüdür.Denetçi kendisine sunulan muhasebe verilerinde her zaman için bir hesap hatası olabileceğini düşünerek aritmetik inceleme işlemine başvurmalıdır.Aritmetik inceleme,işlem sayısının çokluğu nedeniyle genellikle örnekleme yönteminden faydalanmak suretiyle yürütülür. Belge İncelemesi Denetim işlemlerinin en önemlisidir. Belge incelemesini, belge ile defter kayıtları arasında uygunluk sağlanması ve belgelerin şekli ve maddi uygunluklarının araştırılması şeklinde iki aşamalı düşünebiliriz. Denetçi, her bir muhasebe kaydının bir belgeye dayandırılmış olması yanında muhasebe kaydı ile bu kayda esas teşkil eden belge arasındaki maddi doğruluğa da dikkat edecektir. DENETİM KANITININ SAYISINI ETKİLEYEN UNSURLAR Denetçinin yeterli sayıda kanıt toplamasına etki yapan başlıca etmenler; önemlilik, risk, nitelik, maliyet, ana kütlenin büyüklüğü ve özelliğidir. ÖNEMLİLİK ;İşletme iddiasının önemlilik düzeyidir. Genel olarak mali tablolarda yer alan önemli bir hesap hakkında, önemli olmayan bir hesaba göre daha fazla kanıt toplamak gerekmektedir. RİSK ;İşletmenin genel yapısında ve bir iddia ile ilgili olarak hata veya düzensizlik olasılığı arttıkça denetçinin çalışmalarında karşılaşacağı risk düzeyi de o oranda artar. Bu nedenle incelenen işletme iddiasının risk düzeyi ile kanıt miktarı arasında doğrusal bir ilişki vardır. Risk düzeyi arttıkça, toplanacak kanıt sayısı da artmaktadır. NİTELİK ;Denetim kanıtının niteliği ve güvenilirliği ile miktarı arasında tersine işleyen bir ilişki vardır. Kanıtın güvenilirliği arttıkça miktarı azalır. Kanıtların türleri veya elde edildikleri kaynaklar onların güvenilirliklerini etkileyen unsurlardır. MALİYET ;Genelde denetçiler bir denetim çalışmasında maliyet ve zaman düzeyine dikkat etmek zorundadırlar. Zira denetim çalışmaları mantıklı bir maliyet ve zamanda yapılmalıdır. Kanıt sayısı ile zaman ve maliyet arasında doğrusal bir ilişki vardır. Kanıt sayısı arttıkça, denetimin süresi, yani denetim için harcanan zaman, ve buna bağlı olarakta denetimin maliyeti artmaktadır. ANAKÜTLE BÜYÜKLÜĞÜ VE ÖZELLİKLERİ ; Denetçinin inceleyeceği bir işletme iddiasının ait olduğu yığına ana kütle denilir.Örneğin satış faturalarının toplam sayısı, alacak hesaplarının sayısı, bilançodaki emtia toplamı gibi. Herhangi bir ana kütleden örnekleme yöntemi ile seçilen birimlerden kanıt elde edilmektedir. Denetçinin incelediği ana kütleyi oluşturan birimlerin sayısı arttıkça toplanacak kanıt miktarı da artar.Diğer yandan ana kütleyi oluşturan birimlerin birbirlerine olan benzerliği toplanacak kanıt sayısını etkilemektedir.Homojen bir ana kütleden daha az, heterojen bir ana kütleden daha çok kanıt toplanmaktadır. Yani ana kütlenin homojenliği azaldıkça, kanıt miktarı artmaktadır. DENETİM KANITLARININ GÜVENİLİRLİĞİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR Genel anlamda bakıldığında, özellikle işletmenin muhasebe verilerinden elde edilen kanıtların güvenilirliği, iç kontrol yapısı ile doğrudan ilgilidir. İşletmede iç kontrol yapısının etkinliği arttıkça kanıtların güvenilirliği de artmaktadır. Denetçinin kendi çabasıyla elde ettiği destekleyici kanıtların güvenilirliğini etkileyen unsurlar,kanıtın geçerli olması(ilgili olma),kanıtın sağlandığı kaynak,zamanlılık ve kanıtın nesnelliği şeklinde sıralanabilir. KANITIN İLGİLİ OLMASI : Elde edilen kanıtın, amaçlanan denetim hedefi ile doğrudan ilgili olması gerekmektedir. Bir kanıtın işletme iddiasıyla olan ilişki derecesi, onun güvenilirliğini doğrudan etkilemektedir. Kanıtın ilgililik derecesi arttıkça güvenilirliği de artmaktadır. KANITIN KAYNAĞI : Kanıtların elde edildiği yer ve biçim onların güvenilirliğini doğrudan etkiler. Genel kural olarak, kanıtın elde edildiği kaynak üzerinde işletmenin etkisi azaldıkça, kanıtın güvenilirliği artmaktadır. Böylelikle ; - İşletme dışı kaynaklardan elde edilen kanıtların güvenilirliği, işletme içinden elde edilen kanıtlardan daha fazladır. - Etkin bir iç kontrol yapısına sahip bir işletmeden elde edilen kanıtlar daha güvenilirdirler. - Denetçi tarafından doğrudan elde edilen kanıtlar, denetlenen muhasebe ortamından elde edilen kanıtlardan daha güvenilirdirler. - Gerektiğinde uzman yardımıyla elde edilen kanıtların güvenilirliği daha fazladır. KANITIN ZAMANLILIĞI : Denetim kanıtının zamanlılığı onun ne zaman elde edildiği ile ilgilidir. Dönem kapandıktan sonra elde edilen kanıtlar, dönem içinde elde edilen kanıtlardan daha güvenilirdirler. Özellikle dönen varlıklar, kısa vadeli yabancı kaynaklar ve gelir/gider hesaplarının denetimi dönem kapandıktan sonra yapılmalıdır. KANITIN OBJEKTİFLİĞİ : Kanıtta objektiflik, elde edilen bir kanıttan farklı denetçilerin aynı sonuca varmalarıdır. Objektif kanıtlar, sübjektif kanıtlara göre daha güvenilirdirler. DENETİM KANIT TÜRLERİ Destekleyici denetim kanıtlarını türlerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz; 1-Fiziksel Kanıtlar 2-Doğrulama Kanıtları 3-Belgelerden Elde Edilen Kanıtlar 4-Gözlem Sonucu Elde Edilen Kanıtlar 5-Soruşturmalar Sonucu Elde Edilen Kanıtlar 6-Analitik Kanıtlar 7-Matematiksel Kanıtlar KANIT TOPLAMA TEKNİKLERİ Denetim teknikleri, denetim kanıtlarını elde etmede kullanılan çeşitli yöntemlerdir. Muhasebe kayıt ortamında oluşan esas ve destekleyici kanıtları elde etmek için kullanılan 9 adet denetim tekniği bulunmaktadır. 1-Fiziki İnceleme Tekniği, 2-Gözlem Tekniği, 3-Doğrulama Tekniği, 4-Soruşturma Tekniği, 5-Kayıt Sürecinin İzlenmesi Tekniği 6-Yeniden Hesaplama Tekniği, 7-Belgelerin İncelenmesi Tekniği, 8-Göz Atma Tekniği 9-Analitik İnceleme Tekniği, |
ANASAYFA | HAKKIMDA | FORMLAR | FAYDALI LİNKLER | PRATİK BİLGİLER | SORGULAMALAR | HESAPLAMALAR | İLETİŞİM
© 2012 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Temel Karaman
|
AKALIN MEDIA |